Οι Άγιοι Τρείς Ιεράρχες Βασίλειος ο Μέγας, Γρηγόριος ο Θεολόγος και Ιωάννης ο Χρυσόστομος στον Πόντο

Written by Πολατίδης Βασίλειος. Posted in Άγιοι και Μάρτυρες

Την 30η Ιανουαρίου εκάστου έτους τιμάται η μνήμη των Αγίων Τριών Μεγάλων Ιεραρχών και Οικουμενικών διδασκάλων, Βασιλείου του Μεγάλου, Ιωάννου του Χρυσοστόμου και Γρηγορίου του Θεολόγου.

Ο λαός τους ονομάζει και "Τρείς Άρχοντες" και την ημέρα της μνήμης τους εορτάζουν ο Αρχοντής και η Αρχόντω (Αρχοντούλα). Οι κάτοικοι του χωρίου Χόψα της Χαλδίας ζητούσαν τη βοήθεια του αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου στην εξεύρεση χαμένου ζώου ή προβάτου που αποπλανήθηκε απ' την αγέλη ή το ποίμνιο κατά την επιστροφή του κοπαδιού απ τη βοσκή. Η σχετική επίκληση ήταν έμμετρη για το "δέσιμο" του λύκου: «Αέννες ο Χρυσόστομον είχ̌εν ζά και πρόατα, σην αυλήν εβόσ̌κιζαν, εκοιμέθεν, είχ̌εν ατα, εκοιμίστεν εχάσεν ατα. Ε, κυρά Μαγδαλενή και το κείται σο κουνίν, άρκον κι' α̤ρκόπουλον, ο λύκον κι' ο λυκόπουλον, τ' Αέρ' το κλειδίν σο στόμαν ατ'». Μετάφραση: Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος είχε βόδια και πρόβατα και τ' άφησε να βόσκουν στην αυλή. Έπεσε να κοιμηθεί και τα είχε, αποκοιμήθηκε και τα έχασε. Ε! κυρά Μαγδαληνή, αυτό που βρίσκεται στην κούνια, είτε αρκούδα είτε αρκουδόπουλο, είτε λύκος είτε λυκόπουλο, του Αγίου Γεωργίου το κλειδί να κλείσει το στόμα του. Έτσι πίστευαν ότι θα δενόταν το στόμα του λύκου ή της αρκούδας και την άλλη μέρα θα έβρισκαν σώα τα ζώα τους. Οι Άγιοι Τρείς Ιεράρχες Βασίλειος ο Μέγας, Γρηγόριος ο Θεολόγος και Ιωάννης ο Χρυσόστομος στον Πόντο Οι τρείς Ιεράρχες καθιερώθηκαν επίσημα ως προστάτες της παιδείας απ το Ελληνικό κράτος το 1843 με επετειακούς εορτασμούς σε όλα τα σχολεία όλων των βαθμίδων. Στον Πόντο, ο οποίος ακολούθησε την Ελλάδα στην καθιέρωση αυτή, η ημέρα αυτή είχε ιδιαίτερο και πανηγυρικό χαρακτήρα και εορταζόταν με μεγαλοπρέπεια και λαμπρότητα. Όλοι οι κάτοικοι των πόλεων, κωμοπόλεων αλλά και των χωριών θα εκκλησιαζόντουσαν απαραίτητα την ημέρα αυτή. Στο χωριό Χάρσορα του Πόντου, συνήθως μετά τη θεία λειτουργία, όλο το εκκλησίασμα ξεκινούσε για το σχολείο. Μπροστά πήγαιναν τα εξαπτέρυγα, ο δίσκος των κολλύβων, ο ιερεύς με τα άμφια του και κατόπιν οι έφοροι, οι δάσκαλοι με τους μαθητές τους, οι επίτροποι και όλοι οι κάτοικοι του χωριού. Ακολουθούσε η τελετή στη μεγάλη αίθουσα του σχολείου όπου ο ιερέας ευλογούσε τα κόλλυβα, ο δάσκαλος εκφωνούσε τον πανηγυρικό λόγο της ημέρας, οι μαθητές έψαλλαν το τροπάριο των τριών Ιεραρχών και στη συνέχεια τραγουδούσαν και άλλα εθνικά τραγούδια. Κατόπιν, δύο μέλη της σχολικής επιτροπής και ο ταμίας, έβγαζαν τον δίσκο, στον οποίο ο κάθε χωριανός προσέφερε είτε χρήματα είτε άλλα αντικείμενα αξίας, συναγωνιζόμενοι μάλιστα για το ποιος θα προσφέρει το κάτι παραπάνω, μιας και το σύνολο των προσφορών προοριζόταν για την ενίσχυση των σχολείων, την πληρωμή των δασκάλων και την αποτροπή του αναλφαβητισμού. Η εορτή των Τριών Ιεραρχών στην Χάρσοραν (Χάρσερα) του Πόντου το 1908 Στα Κοτύωρα, η γιορτή ονομαζόταν "Των Τριών Ιεραρχών" ή "Των Τριγιών". Η ημέρα αυτή ήταν μεγάλη θρησκευτική και εθνική γιορτή. Αφού ετελείτο επίσημο μνημόσυνο στους Τρείς Ιεράρχες, στο τέλος μοίραζαν τα κόλλυβα και έβγαινε ο δίσκος όπου ο καθένας προσέφερε τον οβολό του. Όλα τα έσοδα προσφέρονταν στην ενίσχυση των σχολείων. Επακολουθούσε μεγάλη σχολική γιορτή με πανηγυρικό, εθνικο-θρησκευτικό και εκπαιδευτικό περιεχόμενο, όπου οι μαθητές τραγουδούσαν πατριωτικά τραγούδια, απαγγέλλοντας ποιήματα και χορεύοντας Ελληνικούς χορούς. Αυτή η γιορτή των γραμμάτων ήταν η αφορμή για την τόνωση του πατριωτικού φρονήματος. Στην Κορόνιξα η σχολική εφορεία οργάνωνε πάνδημη τελετή γραμμάτων η οποία εκτός των άλλων, αποσκοπούσε στην τόνωση της φιλομουσίας των κατοίκων της. Συγκινητική ήταν η άμιλλα και η γενναιοδωρία των κατοίκων. Στην Ελλάδα μετά την καταστροφή του 1922 και ιδιαίτερα στο σωματείο "Παναγία Σουμελά" στη Θεσσαλονίκη από το 1975 και έπειτα καθιερώθηκε ο εορτασμός της επετείου μνήμης των Τριών Ιεραρχών κατά το τυπικό του Φροντιστηρίου Τραπεζούντος. Αυτή η εορτή των γραμμάτων καθιερώθηκε να εορτάζεται κάθε χρόνο σε άλλη πόλη – πρωτεύουσα νομού της Βόρειας Ελλάδας για τη βράβευση των αριστούχων μαθητών, ενός απ όλα τα σχολεία του νομού. Αγιολόγιον Πόντου (Άγιοι και Μάρτυρες στον Πόντο καθώς και λαογραφικά θέματα γύρω απο την Εκκλησία και τους Αγίους)