Ο Ιωάννης Κουρτίδης (1878-1933) (πατέρας του Θεόδωρου Κουρτίδη (Πούμπουρου), ήταν Σανταίος από την ενορία Ισ̆χανάντων της Σαντάς (Σάντας) του Πόντου. Με τον ξεριζωμό ήρθαν στην Ελλάδα τα παιδιά του και εγκαταστάθηκαν στη Νέα Σάντα του νομού Κιλκίς. Ο ίδιος ήρθε αργότερα.
Αν δεν απατώμαι ήταν η πρώτη φορά που συγκρούστηκαν κατά μέτωπο οι Σανταίοι με τα γειτονικά τουρκικά χωριά. Οι Σανταίοι γνώριζαν πολύ καλά τις προθέσεις και το μίσος των γειτονικών χωριών καθώς και το γεγονός ότι με την πρώτη ευκαιρία που θα δινόταν οι τούρκοι θα επιτίθεντο εναντίον κυρίως των απομακρυσμένων χωριών της Σάντας, Κοπαλάντων, Φτελέν και Χατζάντων με αντικειμενικό σκοπό τη λεηλασία και την αρπαγή των περιουσιών των Ελλήνων αλλά και την εξόντωση των παλληκαριών.
Οι κεμαλικοί, μας έλεγαν και ορκίζονταν πως έλεγαν την αλήθεια: "Είδαμε ότι ένας λευκός ιππέας με αστραφτερό ξίφος περιερχόταν τα προχώματα σας κατ' επανάληψη. Τον πυροβολήσαμε πολλές φορές αλλά στάθηκε αδύνατο να τον πετύχουμε".
Γεννήθηκε στο Κιουμούς Ματέν το 1891. Σπούδασε στο Αμερικάνικο Κολλέγιο της Μερζιφούντας και μιλούσε άπταιστα τα αγγλικά. Την περίοδο 1919–1920 που δεινοπαθούσε η περιοχή του Κιουμούς Ματέν απ' τους τούρκους, ο Ευάγγελος Ιωαννίδης δεν έμεινε απαθής.
Ο Χαράλαμπος Λαζαρίδης ή όπως τον γνώριζαν οι περισσότεροι, ο Λάμπον ο Χορόης γεννήθηκε το 1886 στην ηρωική επτάκωμο Σαντά του Πόντου και άφησε την τελευταία του αναπνοή στη νέα πατρίδα, την Νέα Σάντα του Νομού Κιλκίς στις 5 Ιανουαρίου του 1958. Παρακολουθείστε το αφιερωματικό μου βίντεο
