Το χωρίον Χαλχατζή του Άκ Δάγ Μαδέν. Γεωργίου κ. Φωτιάδη - Γαλατικός Πόντος - Το Ελληνικόν Μεταλλείον Άκ Δάγ
Το χωρίον Χαλχατζή βρίσκεται δυτικά του Μαδέν και σε απόσταση 15 χιλιομέτρων. Ο δρόμος περνούσε από το τουρκικό χωριό Εζέρ, παράλληλα με το κατερχόμενο ομώνυμο ποταμάκι.
Από το Κιουλίκ απείχε μόλις 5 χιλιόμετρα και από το Χοπούτσ̆ στα βορειοδυτικά 6 με 7 χιλιόμετρα. Ιδρύθηκε, όπως και τα άλλα χωριά κατά το 1830-1840. Αριθμούσε 150 οικογένειες ή περίπου 1250 κατοίκους. Το χωρίον Χαλχατζή - Γαλατικός Πόντος - Το Ελληνικόν Μεταλλείον του Άκ Δάγ Μαδέν. Οι πατριαρχικές οικογένειες ήταν των: Παυλάντων, Πετράντων, Παπαδοπουλάντων, Συμεωνάντων, Χουλεδάντων, Φουντουξάντων, Φωτιαδάντων, Θεοδωράντων, Χαραλαμπάντων, Χατζαφέντων, Καλογεράντων, Αμανατάντων, Χ”Γεωργάντων και λοιπές. Τους κατοίκους του μαχαλά Φουντουξάντων τους θεωρούσαν υπερβολικούς στις πληροφορίες τους. Εκεί είχαν μια βρύση. Όταν άκουγαν μια είδηση που τη θεωρούσαν υπερβολική, ρωτούσαν τον πληροφοριοδότη: Νέπε γιάμ έπες νερόν α σο πεγάδ’ των Φουντουξάντων; δηλαδή βρε μήπως ήπιες νερό από τη βρύση των Φουντουξάντων; Μεταξύ Χάλχατζη και Κιουλίκ υπάρχουν 2 μικρές οροσειρές, η μία λέγεται Κούρτ Μεζαρί και η άλλη που είναι κοντά στο Κιουλίκ λέγεται Τσ̆άτ-Καρά στου οποίου την κορυφή υπήρχε το παρεκκλήσι του Αγίου Βασιλείου. Από την κορυφή του Τσ̆άτ-Καρά και του Μιλκερίμ φαίνονται οι κορυφές του Αργαίου Καισαρείας προς τα νότια και του Ντεβετζή Δάγ στα βόρεια. Πίσω από το Κούρτμεζαρι υπήρχαν αυτοφυή βάϊα. Κατά το Σαββάτου του Λαζάρου τα παιδιά πήγαιναν και έκοβαν βαϊα. Όταν έφταναν κοντά στο χωριό, τα υποδέχονταν ο ιερέας και οι χωριανοί όλοι μαζί, ψάλλοντας το τροπάριο «Τὴν κοινὴν Ἀνάστασιν πρὸ τοῦ σοῦ Πάθους πιστούμενος» (απολυτίκιον του Σαββάτου του Λαζάρου) και στη συνέχεια πήγαιναν και άφηναν τα βάϊα στην εκκλησία. Πολιούχος του χωριού ήταν ο Άγιος Γεώργιος αγαπητός και ιδιαίτερα τιμώμενος Άγιος όπως είπαμε όλης της περιοχής, όμως το χωριό πανηγύριζε και κατά την εορτή των κορυφαίων αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Πιο κάτω από την κορυφή του Τσ̆ακ Κάρα υπήρχε και άλλο παρεκκλήσι του Αγίου Χαραλάμπους. Ιερείς που ιερούργησαν κατά καιρούς ήταν ο Παπα Βασίλης Χατζηπαυλίδης ή Πετρίδης, ο Παπα Γιώργης Παπαδόπουλος, ο Παπα Πρόδρομος Κωνσταντινίδης και ο Παπά Ιορδάνης, Λεπτοκαρίδης. Οι δυο τελευταίοι ήρθαν στην Ελλάδα. Ψάλτης του χωριού διετέλεσαν ο Παντελής του Φωτ-Κεχαγιά, ο Αλέξανδρος Περτσινίδης, ο Νικηφόρος Παπαδόπουλος και ο Παύλος Χαραλαμπίδης, μουσικός, καθηγητής, φιλόλογος, συνταξιούχος πια ζει σε βαθύτατο γήρας στην Παλαιοκώμη Σερρών. Ο Αλέξανδρος Περτσινίδης ήρθε στην Ελλάδα και χειροτονήθηκε ιερέας στην Καλλίφυτο Δράμας. Το σχολείο είχε νεότευκτο λαμπρό διδακτήριο που κτίστηκε με εισφορές των κατοίκων. Σήμερα είναι τζαμί και ίσως το μόνο που σώζεται στην περιοχή του Μαδεν. Ως διδάσκαλοι φέρονται οι παπα-Βασίλης Χ”Παυλίδης, ο Παύλος Χαραλαμπίδης, η Αθηνά ……από την Καισάρεια η πρώτη δασκάλα που έθεσε τα θεμέλια της ελληνικής παιδείας στον τόπο. Η ίδια χάρισε στην εκκλησία έναν επιτάφιο έργο τέχνης αριστούργημα δικής της κατασκευής, ο Σαρασίτης Σωτήριος και ο Θεοδωρίδης Θεόδωρος που τελευταία δίδαξε στο Χρυσό Σερρών και είναι ήδη συνταξιούχος κάτοικος Θεσσαλονίκης (πληροφορούμαι ότι απεβίωσε). Στο νότιο μέρος του χωριού υπήρχε ένα ρέμα με το όνομα «Τ’ εκκλησίας τ΄ορμίν» (Τσ̆ορμίκ στα τουρκικά). Εκεί ένας βράχος σχηματίζει κοιλότητα από όπου έβγαινε νερό αγίασμα λένε ότι εκεί κατά τα πρώτα χρόνια της δουλείας οι Χριστιανοί βάφτιζαν κρυφά τα παιδιά τους. Πρόεδροι της Κοινότητας διετέλεσαν ο Γιάννης Κεχαγιάς, ο Νικολά-Κεχαγιάς, ο Παντελή-Κεχαγιάς, ο Γιώργος Κεχαγιάς, ο Φώτης Κεχαγιάς, ο Παυλή Κεχαγιάς αδερφός του Γιάννη Κεχαγιά. Εδώ στην Ελλάδα, με την ανταλλαγή των πληθυσμών και την οριστική εκρίζωση των Ελλήνων απο τον Πόντο, 120 περίπου οικογένειες απο το χωρίον Χαλχατζή εγκαταστάθηκαν στην Παλαιοκώμη Σερρών. Τις παραπάνω πληροφορίες έλαβα από τον κύριο Πέτρο Πετρίδη, κάτοικο Καλλιθέας Αθηνών Ιάσωνος 10, (όπως πληροφορούμαι και αυτός απεβίωσε). Ακ Δάγ Μαδέν (AkDagMadeni) Ιστορία - Λαογραφία - Πολιτισμός.
Γεωργίου κ. Φωτιάδη - Γαλατικός Πόντος - Το Ελληνικόν Μεταλλείον Άκ Δάγ. Αθήνα 1994 - Το χωρίον Χαλχατζή του Άκ Δάγ Μαδέν.
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β Πολατίδης – www.kotsari.com
