Καλήν Εσπέραν άρχοντες. "Ποντιακή Εστία" Φίλων Κτενίδης Θεσσαλονίκη 1951.
"Καλήν Εσπέραν…" Έτσι επιγράφεται το παρακάτω ποίημα το οποίο γράφτηκε απο τον εκδότη του Ιστορικού και Λαογραφικού Περιοδικού "Ποντιακή Εστία" κ. Φίλωνα Κτενίδη στο τεύχος 24 το έτος 1951 στη Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για ένα σπάνιο και αντιπροσωπευτικό δείγμα της ψυχοσύνθεσης των Ελλήνων προσφύγων εκ Πόντου. Χαρείτε το.
Καλήν Εσπέραν άρχοντες κι αν είναι ορισμός σας,
σα μέρα̤ ‘μουν ας κλώσ̆κεσαι ο νούς κι ο λογισμός σας.
Έρχοντ’ απ’ την Ανατολή τρείς Μάγοι με τα δώρα,
απ’ όμπου ‘κείν’ εχπάστανε, εκεί θα πάγω ατώρα.
Καλήν Εσπέραν άρχοντες. Ένα άλλο Ποντιακό Κάλαντο του 1951
Θα παίρω το ραβδίν σο χ̆έρ’ θα γίνουμαι ζαγκότζος,
θα κλώσκουμαι την μαχαλά μ’ και ούλα̤ τα σοκάκι͜α.
Θα εγνεφίζω νοικοκύρτς και τοι νοικοκυράδες,
να σκώνε τα παιδία ‘τουν να πάγν’ σην Εγκλησίαν.
Χριστός γεννάται σήμερα, εν Βηθλεέμ τη Πόλει,
οι ουρανοί αγάλλονται, χαίρετε η φύση όλη
Η φύση όλη χ̆αίρεται κι ο Πόντον μαυροκλαίει,
οι ουρανοί αγάλλονται κι ο τόπο μ’ έν’ θλιμμένος.
Τούκ – Τούκ απάν’ σο κατωθύρ’, τούκ-τούκ απάν’ σην πόρταν,
ούλα̤ τα πόρτας χτύπεσα κι ούλα̤ τα κατωθύρα̤.
Κανέναν πόρταν ‘κ̆’ ένοιξεν, κανέναν παραθύρι,
κανείς κανάν ‘κ̆’ εγνέφιξεν, κανίνας λάμπαν ‘κ̆’ έπ’σεν.
Φθάσαντες εις Ιερουσαλήμ με πόθον ερωτώσι:
Πού εγεννήθη ο Χριστός, να πάν’ να τον ευρώσι.
Πήγα κι εγώ σην Εγκλησιάν να άφτω το κερόπο μ’,
ν’ ακούων ξάν την Γέννησην και το Χριστός Γεννάται.
Ν’ αστράφτ’ ο πολυέλεον και ούλα̤ τα καντήλας,
μικρά λαμπάδας και τρανά απάν’ σα μανουάλα̤.
Ν’ ελέπω τοι μειζότερους να στέκνε σα στασίδα̤,
ποπάδες με τ’ ολόχρυσα ψαλτάδες με τα ράσα.
Να λάμπ’ όλεν η Εγκλησιά, να λάμπ’ ο κόσμον όλεν,
θυμίαμαν να σκουτουλίζ’ λιβάνι να καπνίζει.
Άστρον λαμπρόν τους οδηγεί, οδήγησε κι εμένα,
κι επήγα κι εταγένεψα σην πόρταν τ’ Εγκλησίας.
Εύρα την πόρταν χάλασμαν, τον Νάρθηκα ρουγμένον,
και η σκοτία εγόμωσεν τ’ απέσ’ την Εγκλησίαν.
Πού έν’ το τέμπλον π’ έστραφτεν; πού έν’ το Αε-Βδήμαν;
Πού είν’ εκείν’ π’ ενέλαξαν; ντ’ εγένταν; πού εχάθαν;
Οι ουρανοί αγάλλονται και κλαίει η φύση όλη,
κλαίω κι εγώ ο άκλερον Χριστούγεννα ημέραν.
Λεξιλόγιο:
Ζαγκότζος = κανδηλάπτης - νεωκόρος (εδώ έχει την έννοια του εντεταλμένου ανθρώπου για το άναμμα των δημόσιων φαναριών, όταν δεν υπήρχε ακόμη το ρεύμα στους δρόμους).
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com
