Οι προσφυγικές εγκαταστάσεις στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. Των καθηγητών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Μ. Μαραβελάκη & Α. Βακαλόπουλου.

Written by Πολατίδης Βασίλειος. Posted in Ιστορία

«Αι προσφυγικαί εγκαταστάσεις εν τη περιοχή Θεσσαλονίκης»
Πανόραμα Θεσσαλονίκης
148 Οικογένειες, 107 εκ Πόντου και 41 εκ Καυκάσου. Ο παραπάνω διαχωρισμός των προσφυγικών οικογενειών που πραγματοποιήθηκε από τον Εποικισμό δεν είναι ακριβής, διότι όπως διαπιστώσαμε από την επιτόπια μας έρευνα το 1926 ήταν εγκαταστημένοι στο συνοικισμό του Πανοράματος 138 οικογένειες από τον Πόντο και 10 από τον Καύκασο. Η σύνθεση των οικογενειών αυτών σύμφωνα με τον τόπο προέλευσης τους είναι η εξής:

Οι προσφυγικές εγκαταστάσεις στην περιοχή της Θεσσαλονίκης (Πανόραμα & Θέρμη)

Ίμερα – Πόντου
Η Ίμερα βρίσκεται στην ορεινή περιοχή της Χαλδίας νοτίως της Τραπεζούντας, στο ιστορικό όρος Θήχη και συγκεκριμένα στην πλαγιά του όρους Προφήτης Ηλίας κάτω από το Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Διαμέσου της Κωμοπόλεως διέρχεται ο χείμαρρος Γιαγλή Ντερέ ο οποίος χύνεται στον Κάνιν (Χαρσιώτη) ποταμό. Ο Κάνις κατεβαίνει από τον ορεινό όγκο της Αργυρούπολης και εκβάλει στη Μαύρη Θάλασσα κοντά στη Τρίπολη. Η Ίμερα υπαγόταν στο Καϊμακαμλίκι Άρδασσας, το μουτεσαριφλίκι Αργυρούπολης του βιλαετίου Τραπεζούντας. Πρίν το 1912 αριθμούσε 400 οικογένειες. Μετά ταύτα λόγω του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και των διαφόρων διωγμών αραιώθηκε ο πληθυσμός της τόσο ώστε κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών (1924) είχε μόλις 120 οικογένειες. Ήταν κωμόπολη με αμιγή ελληνικό πληθυσμό που μιλούσε την ποντιακή διάλεκτο. Σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από την Αργυρούπολη και κοντά της βρίσκονταν τα παρακάτω ελληνικά χωριά:

Παρτίν (Χαλδίας)
Το Παρτίν βρίσκεται στα νότια κλίτη του όρους της Ζύγανας (2250 μέτρα υψόμετρο) δυτικά της Κρώμνης. Βρίσκεται βορειοδυτικά της Ίμερας από την οποία απέχει περίπου μία ώρα. Διοικητικά υπαγόταν στο καϊμακαμλίκι Άρδασσας, του μουτεσαριφλίκι Αργυρούπολης του βιλαετίου Τραπεζούντος, είχε 120 ελληνικές και ελληνόφωνες οικογένειες οι οποίες μιλούσαν την ποντιακή διάλεκτο και κατοικούσαν στους μαχαλάδες Υψηλάντων, Παχατουράντων, Χαζά, Κορών και Φενέ. Η πλησιέστερη πόλη στο Παρτίν είναι η Αργυρούπολη (Γκιουμούς Χανέ) σε απόσταση 20 χιλιομέτρων, πέριξ δε αυτού τα ελληνικά χωριά:

Θέρμη (Σέδες) Θεσσαλονίκης
190 οικογένειες (1926), 82 εκ Πόντου, 56 εκ Βουλγαρίας, 27 εκ Δυτικής Μικράς Ασίας, 21 εκ Θράκης, και 4 εκ Καυκάσου. Ο συνοικισμός αυτός παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι αντιπροσωπεύονται σε αυτόν, εκτός των ντόπιων, πρόσφυγες από διάφορα μέρη. Σε συνοικισμούς που παρουσιάζουν τέτοια πολύμεικτη σύνθεση, οι δυσκολίες έρευνας είναι πολλές και ποικίλες. Οι μεγαλύτερες ομάδες προσφύγων της Θέρμης προέρχονται εκ Πόντου, εκ Βουλγαρίας και εκ Δυτικής Μικράς Ασίας. Από αυτές εξετάζουμε παρακάτω τις πολυπληθέστερες κατά τόπους προέλευσης.

Εκ Πόντου
Αντί των 82 προσφυγικών οικογενειών του Πόντου, των σημειούμενων στην αναλυτική κατάσταση του Εποικισμού Μακεδονίας, διαπιστώσαμε ότι κατά το 1926 ήταν εγκαταστημένες μόνο 64. Οι τελευταίες 27 οικογένειες της περιφέρειας Αργυρούπολης αναλύονται ως εξής, σύμφωνα με τους τόπους καταγωγής τους: Όπως παρατηρούμε η μεγαλύτερη ομάδα Ελλήνων εκ Πόντου προσφύγων της Θέρμης προήλθε από τα Κοτύωρα (Ορντού). Χρησιμοποιήθηκε φωτογραφικό υλικό από το διαδίκτυο: Δημόσιο Λοιμοκαθαρτήριο, Απολυμαντήρια. Αρετσού, Μικρό ΚαραΜπουρνού (archive.saloni.ca). Στο βίντεο Ακούγονται οι συγκλονιστικές αποδόσεις δύο δημωδών ασμάτων της προσφυγιά απο τη Μαρία και τον Στάθη Ευσταθιάδη. Οι προσφυγικές εγκαταστάσεις στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. Των καθηγητών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Μ. Μαραβελάκη & Α. Βακαλόπουλου. Πηγή: Ποντιακή Εστία, Αθήναι 1950.