Ο ένοπλος αγώνας των Ελλήνων Ποντίων κατά των Τούρκων
Η διαβίωση των Ελλήνων του Πόντου και γενικά των Ελλήνων της Μ.Ασίας μετά την διακήρυξη των Νεότουρκων «η Τουρκία στους Τούρκους» αρχίζει να γίνεται ακόμη δυσκολότερη. Οι ευθύνες για τις ήττες της Τουρκίας στον Βαλκανικό και τον Ρωσσοτουρκικό πόλεμο καταλογίζονται στον Χριστιανικό στοιχείο . Οι Έλληνες γίνονται πια στόχος της Τουρκικής βαρβαρότητας και το σχέδιο εξαφάνισης μειονοτήτων τίθεται σε εφαρμογή .Οι Πόντιοι αντιλαμβάνονται το τι συμβαίνει γύρω τους και αποφασίζουν να υπερασπίσουν την ζωή τους δια των όπλων.
Η στρατολόγηση των Ελλήνων της Μ.Ασίας , θεωρήθηκε από την Υψηλή Πύλη απαραίτητη, έστω και σε βοηθητικές εργασίες, μπροστά στις πολλές απαιτήσεις των συνεχών πολέμων της Τουρκίας με την Ρωσία αλλά και των Βαλκανικών πολέμων το 1912 και το 1913 . Μετά όμως από τις ήττες των Τούρκων στους πολέμους του 1914 και 1916 , από τους Ρώσους , η Τουρκία θεώρησε ως υπεύθυνους τους Έλληνες για τις ήττες, από την μία διότι δεν προσέφεραν όσα έπρεπε να προσφέρουν στις Τούρκικες δυνάμεις, από την άλλη γιατί έλεγαν ότι η Ρωσία προσπαθούσε με τους πολέμους αυτούς να απελευθερώσει τους ομόθρησκους τους, δηλαδή τους Χριστιανούς από την Ισλαμική καταπίεση. Ιδίως δε μετά την πανωλεθρία του Τουρκικού στρατού στη μάχη του Σαρίκαμις στον Καύκασο , όταν έχασε 90.000 στρατιώτες.
Έτσι μετά τις αποτυχίες τους οι Τούρκοι στα πεδία των μαχών και θέλοντας να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα, στέλνουν τους στρατευμένους νέους του Πόντου στα τάγματα εργασίας (αμελέ-ταμπαρού) που είχαν γίνει με μοναδικό σκοπό την ψυχική και σωματική τους εξόντωση. Ήταν μία μέθοδος αποτελεσματική με την οποία πετύχαιναν την εξόντωση της οικογένειας.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες ήταν αδύνατο να συνεχισθεί η ζωή των νέων, όσων η τύχη ήταν δεμένη με τον Τούρκικο στρατό. Από το 1914, πολλοί Πόντιοι φυγόστρατοι και λιποτάκτες από τις Τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, καταφεύγουν στα βουνά με τον οπλισμό τους, (όσοι είχαν), σχηματίζοντας τις πρώτες ένοπλες ομάδες. Ουσιαστικά η συγκρότηση των ανταρτικών ομάδων στον Πόντο ξεκινάει το 1916 , όταν αρχίζουν οι Τούρκοι την συστηματική εξόντωση των μειονοτήτων, (Ομάδες ένοπλων Ποντίων βρίσκουμε σε όλη την διάρκεια της υποδούλωσης , από το 1461 , με την πτώση της Τραπεζούντας , αλλά αυτές ήταν ελάχιστες στον ανατολικό Πόντο, κυρίως στην περιοχή της Σάντας και στα παρχάρια του Περάνδρου όρους , περιοχή η οποία ονομάστηκε και ΡΩΜΑΝΙΑ).
Στην αρχή λοιπόν οι ομάδες αυτές είναι ασύνδετες μεταξύ τους και έχουν ένα ρόλο ομάδων αυτοάμυνας των Ελληνικών χωριών. Μία από τις πρώτες αντάρτικες ομάδες που σχηματίζεται είναι αυτή του Βασίλη Ανθόπουλου στις 3 Ιουλίου 1916 στην περιοχή Σεβάστειας .Ο Ανθόπουλος πιστεύει ότι στην περιοχή του υπάρχουν δέκα χιλιάδες εθελοντές ένοπλοι, έτοιμοι να εξεγερθούν κατά της Τουρκικής κατοχής με το πρώτο σάλπισμα.
Αλλά και ο πληθυσμός της Αμισού είναι έτοιμος να πάρει μέρος και αυτός σε μία γενική επανάσταση. Η καθήλωση όμως του Ρωσικού στρατού στα βόρεια σύνορα και η μη ολοκλήρωση της κατάληψης του Πόντου , που σήμαινε και την αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού, αλλάζει τα σχέδια και τις ελπίδες των Ελλήνων .
Ένας από τους σημαντικότερους Πόντιους οπλαρχηγούς ήταν ο Αντών' πασάς, ο οποίος διοικούσε την αντάρτικη ομάδα του μαζί με την γυναίκα του, την καπετάνισσα Πελαγία .Η ομάδα του Αντών' πασά υπεράσπιζε τα Ελληνικά χωριά και ήταν ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκικων συμμοριών. Το Τούρκικο κράτος μη μπορώντας να τον εντοπίσει και να τον αντιμετωπίσει τον επικήρυξε αντί του ποσού των 50.000 λιρών. Στο πρόσωπο του, πολλοί από τους αντάρτες του Πόντου, έβλεπαν τον άνθρωπο ο οποίος μπορούσε να τους ενώσει.
Μία άλλη αιτία για την δημιουργία των αντάρτικων ομάδων ήταν η διαταγή του Ταλαάτ πασά που όριζε ότι οι Έλληνες χριστιανοί έπρεπε το ταχύτερο να παραδώσουν στις αστυνομικές αρχές, κάθε είδους όπλων .Οι χωρικοί και γενικά οι φτωχότεροι μη μπορώντας να κάμουν κι αλλιώς παρέδιδαν τα όπλα χωρίς πολλές διαμαρτυρίες. Οι πλουσιότεροι έχοντας την οικονομική ευχέρεια δωροδοκούσαν τους χωροφύλακες και έτσι έμεναν ανενόχλητοι. Όταν οι
χωροφύλακες δεν έβρισκαν όπλα στα σπίτια των Ποντίων τους χτυπούσαν, τους βασάνιζαν και τους απειλούσαν ότι θα τους σκοτώσουν αν δεν μαρτυρήσουν που έχουν κρυμμένα τα όπλα .Ταυτόχρονα όμως λεηλατούσαν τα σπίτια, ατίμαζαν τις γυναίκες, άρπαζαν τα ζώα και έφευγαν.
Έτσι μπροστά σε αυτή την τραγική κατάσταση οι Έλληνες χριστιανοί, πότε μόνοι, πότε με τις οικογένειες τους, αναγκάζονταν να αφήσουν τα σπίτια τους και να ανέβουν στα βουνά για να σωθούν.
Το Μάρτιο του 1916 η Τουρκική Κυβέρνηση, εξέδωσε διαταγή με την οποία όριζε ότι το αντισήκωμα των 44 λιρών δεν ίσχυε για όλη την διάρκεια του πολέμου και όσοι ήθελαν να απαλλαγούν από τη στρατιωτική θητεία έπρεπε κάθε χρόνο να πληρώσουν το μισό ποσό, δηλαδή 22 χρυσές λίρες. Έχουμε δηλαδή παύση της εφ' άπαξ εισφοράς, και την φορολόγηση των Ελλήνων σε μόνιμη βάση.
(Αντισήκωμα ήταν ένας ειδικός φόρος ο οποίος επιβλήθηκε στους μη Μουσουλμάνους κατά την διάρκεια του Α΄παγκοσμίου πολέμου, σε όσους βέβαια δεν ήθελαν να καταταγούν στον Τουρκικό στρατό, μετά την γενική επιστράτευση).
