Τη Κότσ̌αρι - Χορός των Ελλήνων του Κάρς και του Καυκάσου
Το Κότσ̌αρι είναι ένας από τους γνωστότερους Ποντιακούς χορούς και ίσως ο περισσότερο φημισμένος μαζί με το "Λάζικον" το Σέρρα χορό. Εντάσσεται στην ομάδα των ζωηρών κυκλικών αγροτικών μεικτών ίσιων χορών με κουτσά βήματα και χορευόταν σε σύντομο αλλά όχι πολύ γρήγορο δίσημο ρυθμό (2/4) με τα χέρια δεμένα στους ώμους. Τα βήματα-μέτρα του χορού είναι οκτώ και χωρίζονται σε δύο χορευτικές ομάδες. Η πρώτη χαρακτηρίζεται από τα τέσσερα πρώτα μέτρα, στα οποία εκτελούνται δυο κουτσά "κοτσά" βήματα και δύο επιτόπιες αναπηδήσεις πάνω στην αριστερή φτέρνα.
Τα επόμενα τέσσερα είναι απλά και μεταφέρουν το χορό προς τα δεξιά. Ο τρόπος απόδοσης του χορού είναι τρομαχτός με ζωηρά σπασίματα-λυγίσματα στα γόνατα. Για το όνομα του χορού υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Δεν τις αναφέρουμε όμως για την αποφυγή ανακύκλωσης και μετάδοσης πληροφόρησης και σχολιασμών που δεν ευσταθούν. Κυρίαρχη είναι ότι ο χορός παίρνει το όνομα του απ τρόπο που χορεύεται δηλαδή στο Κότς (φτέρνα). Οι χορευτές της πρώτης γενιάς είχαν ελευθερία να εκφράζονται πάνω στο χορό Κότσ̌αριν και γι' αυτό το λόγο υπάρχουν καταγραφές με διαφορετικές κατά τόπους απόδοσης του χορού, με τσαλίμια που πάντοτε εντάσσονταν μέσα στα πλαίσια των βημάτων του χορού.
Δείτε το σχετικό βίντεο για το χορό Τη Κότσ̌αρι
Ανήκει στους χορούς των Ελλήνων του Ανατολικού Πόντου του Γάρς αλλά και της Παϊπούρτης, αλλά κυρίως χορευόταν από τους Έλληνες του Καυκάσου. Ήταν ακόμη γνωστός στην περιοχή της Ματσούκας όπου σύμφωνα με πληροφορίες τον έμαθαν απ τους Έλληνες του Γάρς και του Καυκάσου στους πανηγυρισμούς – εορτασμούς της Παναγίας Σουμελά. Εντάσσεται στην ομάδα των ίσιων κουτσών χορών οι οποίοι έχουν ως χαρακτηριστικό τα κουτσά βήματα. Παιζόταν κυρίως με ζουρνά (οξύαυλο) και τουλούμι (άσκαυλο) και λιγότερο με τον Κεμεντζέ. Δεν συνοδευόταν απο τραγούδι. Όταν οι Έλληνες του Καυκάσου ενέταξαν στα γλέντια και τις χαρές τους το κλαρίνο και το ακορντεόν ή και το πνευστό ντουντούκ "duduk" ως δάνεια μουσικά όργανα από τους Ρώσους και τους Αρμενίους, ο χορός συνοδευόταν και από αυτά τα μουσικά όργανα. Οι Αρμένιοι ονομάζουν το χορό Κοτσαρί, υπάρχουν πολλές παραλλαγές του χορού με την ονομασία αυτή ενώ το ύφος είναι επίσης διαφορετικό. Χορό Κότσαρι έχουν και οι Τούρκοι με παραπλήσια μουσική αλλά διαφορετικά βήματα.
Πηγές:
• Επιτροπής Ποντιακών μελετών – Αρχείον Πόντου
• Ιστορικόν Λεξικόν της Ποντιακής Διαλέκτου – Άνθιμου Παπαδόπουλου - Αρχείον Πόντου – Επιτροπή Ποντιακών μελετών Αθήνα 1960
• Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Χορού – Άλκης Ράπτης
• Μουσική καταγραφή του χορού Τη Κότσ̌αρι απ την ορχήστρα Ν. ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗ – Λ. ΧΑΣΚΟΥ με κλαρίνο ακορντεόν και ταβούλι
• Γεννηθείς εις Καύκασον: Φωτογραφικό υλικό.
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com