Ο Σαρασ̌ίτες (Σαρασίτες) του Σταυρίου (Σταυρίν) του Πόντου - Ιστορικόν σημείωμα

Μεταξύ των ενοριών Μονοβάντων και Απαναχώρ στο Σταυρί, κάτω απ’ το παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου εκτείνεται μεγάλη έκταση εύφορων αγρών και μέσα σ’ αυτούς κείτονται τα ερείπια ενός οικήματος. Πρόκειται για το αγρόκτημα του Σαρασ̌ίτα, εύπορου προύχοντα πιθανόν και μεταλλουργού. Ο Σαρασ̌ίτες (Σαρασίτες) του Σταυρίου (Σταυρίν) του Πόντου - Ιστορικόν σημείωμα.

Οι μέχρι τις ημέρες μας διασωθείσες ονομασίες «τη Σαρασ̌ίτα το ρακάν» «τη Σαρασ̌ίτα τ’ εναύλια» και «τη Σαρασ̌ίτα τ’ απάκια» μαρτυρούν περίτρανα την μεγάλη περιουσία εκείνου του άρχοντα. (Ρακάν = λόφος, Εναύλια = οι αγροί γύρω απ’ την αυλή, Απάκια = οικίες χωρίς στέγη/ερείπια οικήματος). Τα χρόνια της μαύρης δουλείας ο Σαρασ̌ίτες, του οποίου το όνομα παραμένει άγνωστον, πιεζόμενος παντοιοτρόπως και διαβλέπων τους κινδύνους τόσο γι’ αυτόν όσο και για την περιουσία και τα πλούτη του, αποφάσισε να μετοικήσει απ' το Σταυρί κατά τις σποραδικές πρώτες μεταναστεύσεις των Σταυριωτών στην Καραμανία και στο Άκ Δάγ. Αρχικά εμποδίστηκε από τους χριστιανούς γείτονες του αλλά και από τους εξισλαμισθέντες αρμένιους της ενορίας Καλούτς οι οποίοι απέβλεπαν στην αρπαγή της περιουσιας του. Ο Σαρασ̌ίτες για να παραπλανήσει όσους παρακολουθούσαν τις κινήσεις του και για να εξαφανίσει κάθε υπόνοια περί της αναχώρησης του, επιδόθηκε με ζήλο στην καλλιέργεια και σπορά των αγρών του στους οποίους σκόρπιζε χώμα αντί για σπόρους. Με αυτό το τέχνασμα κατάφερε να καθησυχάσει όλους όσους ενδιαφέρονταν γι’ αυτόν. Όταν παρουσιάστηκε η κατάλληλη ευκαιρία προς αναχώρηση, τοποθέτησε στην εστία της οικίας του πολλά σάχτια προκειμένου να διατηρηθεί η φωτιά και ο καπνός, (το Σάχτ’ ενικός-πληθυντικός τα σάχτια = ξηρά και πεπιεσμένη κοπριά ζώων που είχε την ιδιότητα να καίγεται αργά και να βγάζει πνιγηρό μαύρο καπνό). Έκλεισε στο μόδιον έναν ζωηρό πετεινό, παρέλαβε όλα του τα ζώα και τα έπιπλα και δραπέτευσε με την οικογένεια του εν μέσω της νύχτας προς άγνωστη κατεύθυνση. (Μόδιον = μέτρο χωρητικότητας για σιτηρά βάρους 10-12 οκάδων, όπερ καλείται και κότ’ (το/ουδέτερο)).  Την τέταρτη ημέρα απ’ την αναχώρηση του Σαρασ̌ίτα ανακαλύφθηκε το τέχνασμα του και έπεσαν όλοι οι εχθροί του οι οποίοι άρπαζαν ότι έβρισκαν απ’ την περιουσία του. Δεν είναι γνωστό εάν ο από Σταυρίου προύχοντας Σαρασ̌ίτες είχε κάποια σχέση με την επιφανή οικογένεια των Σαρασ̌ιτών της Αργυρούπολης. Είναι όμως εξακριβωμένο ότι «τα πουλούλια τη Σαρασ̌ίτα» ήταν δύο μεγάλοι χοντροειδείς πίθοι, κεχρισμένοι εσωτερικώς και εξωτερικώς με πίσσα, οι οποίοι διασώζονταν μέχρι τις ημέρες μας απ’ την οικογένεια του κρυπτοχριστιανού Σταυριώτου Στραμπέλ-ογλού και προέρχονταν απ’ την Αργυρούπολη.

Πηγή: Ποντιακά φύλλα τεύχος 19ον, Παπαδόπουλος Δημήτριος (Σταυριώτης).

Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com